Amsterdam City Index 2023

De binnenstad van Amsterdam is weer levendig en bruisend. Het is bijna niet meer voor te stellen dat in januari 2022 de cafés, restaurants, theaters, musea, bioscopen en attracties voor het eerst weer opengingen, zij het met restricties, en dat mensen met een contactberoep hun werk weer mochten beoefenen. Het was het begin van verdere versoepelingen na de lockdown. Langzaam ging de samenleving van het slot, om na twee coronajaren echt open te blijven.

Vreemde eend

In deze vijftiende editie van Amsterdam City Index zit het staartje van corona. De index is een beetje een vreemde eend in de bijt, wat alles te maken heeft met de gevolgen van de covidpandemie. We vergelijken vijf jaren met elkaar en hier zitten zowel topjaren als schrale jaren tussen. Het contrast is groot en dat zien we terug in de cijfers. Vergelijken met de coronajaren is lastig. In 2020 was het algemene indexcijfer erg laag: 87. In 2021 ging het indexcijfer omhoog naar 97, maar was het een zeer slecht jaar voor ondernemers in de binnenstad. De bezoekerseconomie was totaal ingestort, met een economisch historisch dieptepunt tot gevolg.

Het indexcijfer voor dit jaar is 94. De bezoekersaantallen stijgen, evenals de omzetten, maar dat betekent niet dat alles weer draait als voorheen.

Veel bedrijven en culturele instellingen kampen met de nasleep van corona. Van hen heeft 51% financiële steun ontvangen, dat grotendeels binnen vijf jaar terugbetaald moet worden – zoals uitstel van betaling van belasting en overheidssteun. Wat we ook zien is dat in de culturele sector de bezoekersaantallen achterblijven, onder meer doordat uitgaand toerisme in Aziatische landen niet tot nauwelijks mogelijk is en ouderen uit eigen land nog wat aarzelend zijn.

Positieve lijn

Het beeld is wellicht dubbel, maar er is zeker een positieve lijn ingezet. Voorzichtig komt dat ook naar voren in de ondernemersenquête, die is ingevuld door 136 eigenaren/bedrijfsleiders in de binnenstad. Deze ondernemers geven een gemiddeld rapportcijfer van 6,6 voor de stand van de economie in de Amsterdamse binnenstad. Vorig jaar duidden ze het met het cijfer 5,8. Het ondernemersklimaat geven ze gemiddeld een 5,4. Dat is ook hoger dan de 5,2 van vorig jaar. Daarnaast zijn ze positiever over de openbare ruimte (een 5,1 tegenover een 4,5 vorig jaar). De bereikbaarheid blijft met een 5,1 vrijwel gelijk met de 5,0 van vorig jaar. Alleen het gemiddelde cijfer voor veiligheid is met 5,9 lager dan de 6,3 van vorig jaar.

Wat mooi is, is dat vrijwel alle ondernemers een sterke mate van verbondenheid voelen met de binnenstad.

Zoals een ondernemer zegt in de ondernemersenquête: “We vormen met ons bedrijf een soort van integraal onderdeel van de Amsterdamse binnenstad, dat doen we sinds 1977 en voelen die verbinding tot vandaag de dag.” Die verbinding zien we ook terug in het feit dat 85% van de ondernemers contacten heeft met andere ondernemers, 75% met bewoners, 75% met een BIZ of ondernemersvereniging in de buurt, 74% met straatmanagers en 47% met ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor hun buurt.

We zien bemoedigende ontwikkelingen in de transitie van winkelstraten. Historische panden die opgeknapt worden door pandeigenaren, met inspirerende concepten die van toegevoegde waarde zijn in de straat en in een gebied. Uit data en de verhalen van ondernemers ervaren we dat de manier van ondernemen verandert. Het uitsluitend managen op optimalisatie van omzet en winsten is verleden tijd. Veel (commerciële) bedrijven hebben grote aandacht voor de balans tussen welvaart en welzijn.

De wereld om ons heen beweegt, en de actualiteiten van vandaag nodigen hiervoor ook uit.

In gesprek blijven

Het is cruciaal dat er goed overleg is tussen gemeentebestuur en alle ondernemers binnen de horeca, musea, winkeliers en attracties. De dialoog vindt steeds meer plaats. Het is een positieve ontwikkeling dat de gemeente meer bereid is met ons te praten en naar ons te luisteren. In deze index is dat helaas niet terug te zien in cijfers; 43% van de ondernemers beoordeelt de communicatie vanuit de gemeente naar ondernemers als (zeer) slecht. En 52% voelt zich (zeer) slecht gesteund. Daar is nog werk aan de winkel.

Het is belangrijk dat we met iedereen in gesprek blijven en onderzoeken op welke onderwerpen en zaken we het eens zijn. We hebben elkaar nodig.

Dat er werk aan de winkel is geldt voor ons allemaal. We moeten er immers met zijn allen voor zorgen dat bezoekers, waar ze ook vandaan komen, het naar hun zin hebben en zich welkom voelen. Aan de andere kant mogen wij ook wat vragen van de bezoeker. Dat deze zich respectvol opstelt, zich netjes gedraagt en geïnteresseerd is in ons mooie culturele aanbod en onze producten en diensten. Juist de ondernemende binnenstad wenst graag een respectvolle bezoeker te ontvangen die waarde toevoegt aan de stad. Een grens van 19 miljoen bezoekers, zoals het stadsbestuur wenst, zien wij niet als de oplossing. We moeten in gezamenlijkheid kijken hoe we het stadscentrum nog aantrekkelijker maken voor die positief ingestelde bezoekers. Kansen liggen er op veel gebieden, zoals prijsdifferentiatie bij bijvoorbeeld attracties en het OV. Of het uitbreiden van de vermakelijkhedenretributie, aangezien de grootste groep bezoekers dagjesmensen zijn. Laat deze inkomsten uit de VMR direct zichtbaar terugvloeien door het te gebruiken voor onder andere het schoner houden van de binnenstad en de inzet van handhaving. Ook kunnen we kijken hoe we voor een betere spreiding van bezoekers kunnen zorgen.

Dank

Een speciale dank aan Kroonenberg Groep, die ons vanaf de eerste index elk jaar trouw en loyaal ondersteunt en samen met ons het derde lustrum viert.

Wij wensen u veel leesplezier toe en bovenal een (economisch) gezond ondernemersjaar, waarin welvaart en welzijn voor u en uw medewerkers in balans zijn.

Benno Leeser en Jan Stoeltie

De index is dit jaar mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van onder andere de vier hoofdsponsoren FEBO, Kroonenberg Groep, Ramzy Group en Universiteit van Amsterdam. Grote dank voor de sponsoring.